Onze kijk op het Vlaamse regeerakkoord 2024-2029

De nieuwe Vlaamse regering legde zopas de belangrijkste beleidslijnen voor de komende periode vast in het regeerakkoord. We bespreken enkele opvallende keuzes, die een impact hebben op personen met een handicap.

We lezen een aantal positieve zaken zoals extra investeringen in de domeinen Welzijn en Openbaar Vervoer. Op verschillende vlakken blijft de tekst echter nog vaag. Er ontbreekt vaak een visie op inclusie, of die wordt niet vertaald in concrete maatregelen. Bepaalde maatregelen gaan dan weer in tegen een verdere uitrol van het VN-Verdrag Handicap. Toegang tot heel wat diensten (kinderopvang en sociale woningen,…) wordt voorwaardelijk gemaakt en voorbehouden voor werkenden. Dat treft ook personen met een handicap en ontneemt hen nog meer kansen om deel te nemen aan de samenleving.

De regering bemerkt zelf hoe elk beleidsdomein inspanningen moet leveren om personen met een handicap te laten meedoen aan de samenleving. Dat vraagt een goede coördinatie en afstemming over de verschillende beleidsdomeinen heen. We missen echter een degelijke aanpak om dit te realiseren. Er is nood aan een alomvattend plan, gebaseerd op het VN-Verdrag, om inclusie te realiseren.

Een mijlpaal voor de groep met de dringendste zorgnoden

De regering maakt 478 miljoen euro vrij om de wachtlijsten terug te dringen. Voor personen in prioriteitengroep 1 wordt een open-end financiering ingevoerd. Hierdoor stijgen de middelen wanneer het aantal mensen in deze groep toeneemt. De wachtlijsten voor personen met de dringendste ondersteuningsnoden zouden zo verdwijnen. Dat zou een belangrijke mijlpaal zijn in het beleid voor personen met een handicap. Die extra investeringen juichen wij toe.

Voor de wachtenden in prioriteitengroep 2 en 3 is het perspectief minder duidelijk. In het regeerakkoord wordt de focus verder vooral gelegd op ‘andere zorg- en ondersteuningsvormen’ voor deze groepen. Dit doet vermoeden dat een budget voor hen een verre toekomstdroom zal blijven. We missen dus een plan om in de toekomst het recht op ondersteuning voor alle personen met een handicap te realiseren.

We zijn daarnaast erg bezorgd over een aantal andere zaken. Uit de wens om de bestedingsregels aan te scherpen spreekt wantrouwen tegenover personen met een handicap. Uiteraard moet er gewaakt worden over misbruiken, maar de meeste personen met een handicap zetten hun budget in waarvoor het nodig is: de juiste ondersteuning organiseren om een inclusief leven te kunnen leiden. Ook de uitrol van BelRAI (een instrument om een zorgplan op te stellen of de inschaling van personen met een handicap te stroomlijnen) roept vraagtekens en bezorgdheden op.

Met gespleten tong over inclusief onderwijs

De nieuwe Vlaamse regering maakt nog steeds geen duidelijke keuze voor inclusief onderwijs. De regering toont wel openheid voor meer samenwerking tussen het gewoon en buitengewoon onderwijs. Zo worden gewone en buitengewone scholen aangemoedigd om als één school verder te gaan (de zogenaamde ‘pioniersscholen’). Deze scholen kunnen bijvoorbeeld voorrang krijgen bij investeringen van gebouwen. We pleiten ervoor om daarbij ook in te zetten op de ontwikkeling en professionalisering van inclusieve schoolteams.  

De regering wil een ‘staten-generaal’ organiseren met een reeks bijeenkomsten waar de sector werkt aan een gedragen visie over inclusief onderwijs. De voorstellen uit het recente rapport van de commissie inclusief onderwijs bieden eigenlijk al een reeks van duidelijke en concrete maatregelen voor een hervorming van het onderwijs. We willen erover waken dat een hervorming van het onderwijs niet opnieuw op de lange baan wordt geschoven en ook volledig wordt doorgevoerd.

Ondertussen worden er heel wat maatregelen genomen om het buitengewoon onderwijs verder te versterken, wat indruist tegen het VN-Verdrag Handicap. Ook de slagzin ‘gewoon als het kan, buitengewoon als het nodig is’ keert terug uit de vorige beleidsperiode. Deze visie staat het recht op inclusie in de weg. Het regeerakkoord is dus een gemiste kans om vanuit een gedegen visie de overgang naar inclusief onderwijs in te zetten.

Gebrek aan opvolging en participatie in toegankelijk openbaar vervoer

De Vlaamse regering wil sneller meer toegankelijke haltes. De concrete uitwerking wordt bij de vervoerregio’s gelegd. We zien nu al grote regionale verschillen op vlak van toegankelijke haltes. Daarom vinden we het belangrijk dat de Vlaamse overheid de uitrol van een masterplan toegankelijke haltes voldoende opvolgt, met duidelijke garanties dat de doelstellingen worden gehaald.

We willen het belang benadrukken van de stem van personen met een handicap bij de uitrol van een nieuw mobiliteitsbeleid. Dat is cruciaal in de vervoerregioraden, waar er nog te weinig rekening wordt gehouden met de noden van personen met een mobiliteitsbeperking. Die participatie zal ook nodig zijn bij de geplande update van het Vlaamse Verkeersveiligheidsplan en het Vademecum voetgangersvoorzieningen.

De Vlaamse regering heeft de ambitie om de Mobiliteitscentrales Aangepast Vervoer (MAV) en Diensten Aangepast Vervoer (DAV) te integreren binnen het vervoer op maat. We vragen garanties dat het budget voor aangepast vervoer behouden blijft en er een eenvormig beleid over Vlaanderen gevoerd wordt op vlak van aanbod en tarieven.

Een streng werkbeleid, maar weinig activering

NOOZO juicht verschillende positieve evoluties toe op vlak van werk. We zijn tevreden dat de regering individueel maatwerk verder blijft promoten om personen met een handicap te laten werken in gewone bedrijven. Ook de invoering van praktijktesten zijn een eerste zinvolle stap om discriminatie op de arbeidsmarkt in kaart te brengen. Waar deze testen op discriminatie wijzen, moet de overheid volgens ons ook kunnen optreden.

De regering legt een sterke klemtoon op sanctionering van werkzoekenden. NOOZO vreest dat dit personen met een handicap of chronische ziekte zal afschrikken om zich in te schrijven bij de VDAB.

Bij de hervorming van de VDAB vinden we het positief dat er meer middelen naar de bemiddelaars zullen gaan. Wel is het een gemis dat de VDAB loopbaanbegeleiding zal uitbesteden. We vrezen dat dit zal leiden tot versnippering van het aanbod en minder kwalitatieve begeleiding.

Verder is NOOZO sceptisch dat de regering extra plaatsen in de sociale economie creëert. In lijn met het VN-Verdrag Handicap moet er prioritair werk gemaakt worden van jobs op de gewone arbeidsmarkt.

Ten slotte wordt er te weinig verantwoordelijkheid bij de werkgevers gelegd om een inclusief personeels- en integratiebeleid uit te werken. We vragen dat de huidige regering hier concrete maatregelen toe neemt.

Een diepgaandere analyse van het hoofdstuk Werk lees je in het artikel van Handicap & Arbeid.

Weinig ambitie voor aangepaste en toegankelijke woningen

Bij het thema Wonen besteedt de Vlaamse regering amper aandacht aan mensen met een handicap. Het regeerakkoord doet dezelfde vage beloftes over aanpasbaar bouwen als vijf jaar geleden. Nochtans is er nood aan een degelijk beleid om het aanbod aangepaste en toegankelijke woningen te verhogen, zoals we eerder al adviseerden samen met de Vlaamse ouderenraad.

Daarnaast vrezen we dat de maatregel om werkende personen voorrang te geven op sociale huur ervoor zorgt dat personen met een handicap of chronische ziekte systematisch uit de boot vallen.

Nood aan actie om de toegankelijkheid te verbeteren

We zijn positief dat de regering aandacht wil besteden aan toegankelijkheid. De Vlaamse regering belooft de wetgeving over de toegankelijkheid van gebouwen te “optimaliseren”. Nochtans is er meer nodig dan een bijschaving aan de bestaande wetgeving. Wij hebben eerder gepleit voor een uitbreiding van het toepassingsgebied en een actieplan om bestaande gebouwen aan te passen. De wens om toegankelijkheid beter te handhaven bij nieuwe gebouwen kan een impact hebben, als men daarbij effectief inzet op controle en rechtzetting van ontoegankelijke elementen in gebouwen.

Over het algemeen is het regeerakkoord vaag over Gelijke Kansen. Het blijft beperkt tot visievorming en het ontbreekt aan concrete acties. Ook mensen die zich op een ‘kruispunt’ bevinden worden te vaak vergeten. Er moet onder meer specifieke aandacht gaan naar ouderenzorg bij personen met een handicap, jongeren met een handicap, personen met een handicap en een migratie-achtergrond,...

Oproep tot constructieve samenwerking

Een regeerakkoord is gelukkig een beginpunt en geen eindpunt. NOOZO staat klaar om ook deze regeerperiode zijn rol als adviesraad te vervullen. We reiken onze hand uit naar de nieuwe Vlaamse regering. Laat ons in dialoog gaan. Samen plaatsen we de stem van personen met een handicap centraal in het beleid.