Advies Besluit werk- en zorgtrajecten

De regelgeving over werk- en zorgtrajecten kreeg een update in 2022. Deze trajecten zijn gericht op mensen die door een verstandelijke beperking of medische, psychische, psychiatrische of sociale redenen niet betaald aan de slag gaan. Zij krijgen ondersteuning zodat ze vlotter de stap naar de arbeidsmarkt kunnen zetten. Het kan gaan om een traject richting een betaalde job via stages,... Maar evengoed gaat het om een nuttige dagactiviteit vinden voor mensen. De minister van werk vroeg advies aan NOOZO over het Besluit werk- en zorgtrajecten. 

Wat zijn werk- en zorgtrajecten? 

Werk- en zorgtrajecten zetten mensen op weg naar een (betaalde) job. Dit gebeurt op verschillende manieren, via: 

• Activeringstrajecten
• Arbeidsmatige activiteiten

Deelnemers aan activeringstrajecten krijgen ondersteuning van 2 begeleiders. Een casemanager werk (of dossierbeheerder) gaat op zoek naar een geschikte stage en zorgt voor begeleiding tijdens deze stage. Een casemanager zorg verkent met de deelnemer de zorgnoden en zoekt mee naar oplossingen. 

Bij arbeidsmatige activiteiten gaat het om een vorm van dagbesteding voor mensen die nog niet betaald kunnen werken. Deze activiteiten worden georganiseerd vanuit het beleidsdomein Welzijn of vanuit de sociale economie. Het werk gebeurt onder begeleiding. 

Nieuwe regelgeving

Werk- en zorgtrajecten bestaan al langer, maar de regelgeving kreeg nu een update. Via een nieuw decreet werd het kader vastgelegd. In het Besluit werd ingezet op de uitwerking van deze trajecten. Het Besluit bepaalt bijvoorbeeld de opdracht van de casemanagers en hoe ze samenwerken. Er worden ook meer handvaten geboden voor begeleiders om op het eind van een traject deelnemers te helpen om de overstap naar betaald werk te zetten. 

NOOZO ziet enkele positieve zaken in het Besluit: 

• In het decreet wordt een nieuwe term gebruikt om de doelgroep te omschrijven. Personen met een cognitieve, medische, psychische, psychiatrische of sociale problematiek kunnen zich opgeven als deelnemer. De (verouderde) term 'mentale problematiek' verdwijnt. 
• Er is aandacht voor uitwisseling van goede praktijken en methodieken bij casemanagers en samenwerkingsverbanden. 
• Begeleiders zullen beter weten hoe ze deelnemers met een vraag tot betaald werk te ondersteunen. 

De minister van Werk vroeg advies aan NOOZO over dit besluit. Wij maken verschillende aanbevelingen die erop gericht zijn om drempels voor deelnemers te verlagen. We adviseren ook over manieren waarop deelnemers nog meer de regie van het traject in handen kunnen nemen. Tot slot willen we dat de regelgeving wordt afgestemd op het VN-Verdrag, met meer kansen om aan de slag te gaan op de open arbeidsmarkt. 

Aanbevelingen

• Stem werk- en zorgtrajecten af op het VN-Verdrag handicap door:
  • Deelnemers concrete ervaring aan te bieden op de open arbeidsmarkt. 
  • De overgang naar betaald werk concreter uit te werken in de regelgeving. 
  • Maak begeleiding van deelnemers mogelijk op lange termijn door dezelfde coach aan te houden voor werk- en zorgtrajecten, jobcoaching en de overstap naar individueel maatwerk. 
• We doen een aantal aanbevelingen om drempels weg te werken, zoals:
  • Zorg ervoor dat deelnemers aan arbeidsmatige trajecten aanspraak maken op de terugbetaling van hulpmiddelen, arbeidsgereedschap en arbeidskledij. 
  • Bied meer flexibiliteit om te schakelen tussen de trajecten of zorgtrajecten te combineren met andere vormen van ondersteuning. 
  • Verken met de deelnemers aan werk- en zorgtrajecten wat hun rechten zijn. 

We bezorgden dit advies aan:

• Jo Brouns, minister van werk en sociale economie, 
• Hilde Crevits, minister van Welzijn, 
• Jan Jambon, minister-president van de Vlaamse Regering, 
• Bart Somers, minister van Gelijke Kansen, 
• Ter info ook aan: de SERV, Vlaamse Raad Welzijn (WVG), VDAB, Vlaams agentschap personen met een handicap (VAPH), het departement Werk en het departement Welzijn, de administratie Gelijke Kansen.